BNR podcast over de trein

[iljitsch]

De BNR-podcast https://www.bnr.nl/podcast/hoge-bomenhoge bomen gaat in seizoen 2 over de trein.

In de eerste aflevering horen we een betoog dat de politiek de regionale en verlieslatende lijnen zoals Zwolle - Groningen en die in Zeeland maar aan de concurrenten van de NS moet gunnen.

Dat lijkt mij verschrikkelijk. Van Den Haag naar Groningen is bijna 3 uur. Op tweederde overstappen in Zwolle maakt dat een zeer veel oncomfortabele rit. (Uit eigen ervaring met besneeuwde overstap in Zwolle naar vrienden in Haren.)

Wat we juist nodig hebben is snelle verbindingen tussen de grotere steden in Nederland. Dus bijvoorbeeld Den Haag - Utrecht zonder stop in Gouda. Den Haag - Rotterdam zonder stops in Delft en Schiedam.

En mag stoppen dan onvermijdelijk zijn, in elk geval zit je dan comfortabel in je stoel vanaf het begin van de rit en hoef je je nergens zorgen over te maken. De 100% overstap in Utrecht als je naar Ede of Arnhem wil is dramatisch irritant. Als die andere trein überhaupt rijdt! (Wederom eigen ervaring: niet altijd.) Dat moeten we echt niet willen naar Groningen.

Naar Zeeland is een lastiger verhaal vanwege al die minuscule stoptreinstationnetjes en daarna meerdere vrij kleine steden. (Overigens niks daartegen, mijn jongste jaren waren in Middelburg.)

Wat kan je redelijkerwijs overslaan? Mijn vader woonde lang vlak naast het station in Rilland dus rechtstreeks van LvNOI naar Rilland voor mij of Schiedam naar Rilland voor mijn zus kwam goed uit. Maar ja van Vlissingen naar Amsterdam heb je wel heel, heel veel stops. Maar in elk geval die comfortabele stoel. Als je die ook nog kwijtraakt wat heeft het dan nog voor zin om met de trein te gaan die de 100 km/u netto nieteens weet aan te tikken?

[Slagathor]

Ik kom ook van oorsprong uit Zeeland en ik denk dat als de goederentreinen niet van Vlissingen-Oost naar de rest van de wereld reden, de hele lijn op een gegeven moment al wel uit de grond was getrokken. Zwaar verlieslatend, doodlopend en in een provincie waar de bevolking vergrijst, gaat krimpen en aan de auto verknocht is. Ik begrijp wel dat men dan vanuit de Randstad zoiets heeft van: "Laat Arriva het maar proberen."

De NS lijkt de laatste tijd vooral een soort van Randstad-metro te willen rijden met een dure snelle trein naar België er nog bij voor de centen. De rest interesseert ze geen moer.

[iljitsch]

Hm, ja, het viel me op fietsvakantie in Groningen/Drente ooit op hoeveel dorpen een "stationsstraat" of "stationsplein" hadden... maar geen spoor. Er is al een hoop gesloopt.

En ook hier in Den Haag, waar je ooit een station had in Scheveningen. (Of was Scheveningen toen nog geen Den Haag...? )

Natuurlijk ook wel tot op zekere hoogte te begrijpen want in 1900 was het de trein of de trekschuit, maar later was een alternatieve optie een bus die geen eigen infrastructuur nodig heeft en veel flexibeler is. Totdat het wordt "file" in de dikke Van Dale opgenomen werd...

[willem]

Met de wijsheid van nu waren veel spoor- of tramlijnen nooit opgeheven. Die hadden nu best potentie gehad.

Bij de Zeeuwse lijn speelt ook mee dat de reistijd naar Amsterdam in de loop der jaren flink langer is geworden en de NS eigenlijk verwacht dat mensen in Rotterdam een toeslag betalen en op de HSL overstappen.

[iljitsch]

Tja, dan schiet een overstap van 12 minuten in Rotterdam niet op. Dan ga je wel van 2 u 45 naar 2 u 22.

Andere optie: in Leiden overstappen (2 minuten, zelfde perron) op de trein naar Amsterdam Zuid. Totale reistijd 2 u 31.

Zoals ik eerder schreef, mijn vader heeft lang in Rilland gewoond. Dat is één van de drie kernen met een station in de gemeente Reimerswaal met 23000 inwoners. Nogal een bizarre situatie dus, maar ja geen van die drie is een ideale kandidaat om opgeheven te worden.

In de jaren 2000 reed er 1 x per uur een intercity van Vlissingen met stops in Middelburg en Goes, en 1 x per uur een stoptrein tot Roosendaal. Daar kon je dan overstappen op de beneluxtrein, die in die tijd een vlotte trein was.

Maar uiteindelijk hebben ze hier 2 x per uur een stopintercity van gemaakt die op alle Zeeuwse stations stopt, en ook Rotterdam Blaak, Schiedam en Den Haag LvNOI.

Als je gewoon ongepland het station binnenwandelt maakt de verdubbeling van de frequentie de langere reistijd wel goed, maar met zo'n lange reis plan je in elk geval de vertrektijd, dus in praktijk valt het voordeel van een hogere frequentie tegen.

[Slagathor]

De hiervoor bestaande situatie is wat mij betreft de beste:

1x per uur IC naar Amsterdam, +
1x per uur stoptrein naar Roosendaal (aansluiting Benelux)

Dat werd op een gegeven moment:
2x per uur een sneltrein naar Amsterdam die in Zeeland overal stopt

En sinds vorig jaar (compensatie afblazen marinierskazerne):
2x per uur een sneltrein naar Amsterdam die in Zeeland overal stopt, +
1x per uur een IC naar Amsterdam (alleen op werkdagen)

Dat laatste (de huidige situatie) is wat mij betreft teveel van het goede. Ieder halfuur een trein naar Amsterdam op stations als Arnemuiden of Krabbendijke valt niet uit te leggen. Je kan er vergif op innemen dat wanneer de subsidiepot ter compensatie van de afgeblazen marinierskazerne leeg is, die extra IC razendsnel weer wordt afgeschaft. Dat zit heel Zeeland weer opgescheept met een provinciale stoptrein en blijft het boemelen tot Roosendaal.

Dan liever de oude situatie van 1 IC en 1 stoptrein. Wellicht is het verstandig die stoptrein dan in Breda te laten eindigen voor degelijke overstappen naar België en de Randstad via de HSL. Ook deels omdat een aantal functies als de rechtbank en de KvK voor Zuidwest Nederland tegenwoordig in Breda zitten dus een directe verbinding is ook vanuit dat opzicht wellicht logisch.

Tenslotte nog een akedote uit den ouden doosch: begin deze eeuw was ik als stagiair werkzaam bij de Provincie Zeeland en destijds had men het erover om 'onder' Bergen op Zoom een bochtje en een kort stukje rails aan te leggen zodat er vanuit Vlissingen een directe (stop)trein naar Antwerpen zou kunnen rijden. Door het relatief hoge aantal goederentreinen dat van zo'n traject gebruik zou maken, zou het rendabel moeten zijn (huidige treinen van Vlissingen naar Vlaanderen moeten nog altijd keren in Kijfhoek). Nooit meer wat van gehoord maar ik hoopte eigenlijk dat met de fusie tussen de Zeeuwse en Gentse havens, het weer op de agenda zou komen...

[willem]

In de concessie van de NS is de verplichting opgenomen dat ieder station 2x per uur bediend moet worden. Daardoor kan het oude model van de Zeeuwse lijn niet meer gereden worden.
Voor Zeeland is dit niet ideaal: eenmaal per uur een trein is voor de kleine stations voldoende. Tegelijk zijn de reizigers van de grotere stations langer onderweg. Aan de andere kant de aansluiting op de bus in Goes en Middelburg zo wel beter worden.

[iljitsch]

Nee, een frequentie van één keer per uur is echt niet te doen. Je hebt een werkbaar station of je hebt het niet.

Overigens in de tweede aflevering een treinverkeersleider van Prorail die toch wel vond dat je met zo weinig wissels de uitwijk bij problemen lastig werd...

[Slagathor]

Nee, een frequentie van één keer per uur is echt niet te doen. Je hebt een werkbaar station of je hebt het niet.

Ik vind dat nogal kort door de bocht. Het is in heel Europa vrij normaal dat afgelegen plattelandsstationnetjes maar enkele keren per dag een trein zien stoppen en wij zouden erop staan dat er elk half uur een trein in Krabbendijke stopt?

Eens per uur voor anderhalve man en een paardekop is prima. Dat ging jarenlang goed. Dan kunnen de reizigers naar de grotere opstapplaatsen tenminste opschieten.

[iljitsch]

Ja, maar dit is een land van 200x300 km met een huizenmarkt die compleet op slot zit. Stel je voor dat je student bent in Krabbedijke die studeert in Middelburg. En dan stage in Rotterdam.

En... net een minuut te laat om je trein te halen. Half uur wachten is al vrij erg, maar een heel uur? Of een trein valt uit. Sta je vijf kwartier op dat tochtige perron.

2 x per uur is al aardig slecht, 1 x per uur maakt het OV totaal waardeloos voor iedereen die ook maar de minste alternatieve optie heeft.

Vergeet niet dat Den Haag - Rilland maar 115 kilometer is over de weg (heb het een aantal keren gefietst). Dat is op dit moment 1 u 26 met de trein. Dus zo'n 75 km/u netto. Dat is beschamend. En dan 59 minuten wachten als je 'm mist: 46 km/u netto.

Nadat ik mijn rijbewijs haalde, in een file-vrij weekeinde met 130 ("ach ja als 130 mag kan 140 ook best") was een wereld van verschil.

Nogmaals mijn punt: ofwel je hebt een stoptreinstation waar mensen wat aan hebben, ofwel doek het op. Mensen wegpesten met onwerkbare frequenties terwijl de reistijden al randje onacceptabel zijn schiet niemand wat mee op.

Het OV gaat het puur op A-B snelheid zelden winnen, maar het verschil met privévervoer moet wel binnen de grenzen van het redelijke blijven.

En er valt heus wel wat voor te zeggen om twee van die drie of alledrie die stoptreinstations tussen Bergen en Goes op te heffen bij gebrek aan reizigers. Als je op het platteland wilt wonen is 2 x per uur een trein om de hoek wel vrij veel gevraagd. Maar hak die knoop dan ook daadwerkelijk door.

[willem]

Het punt in de gemeente Reimerswaal is juist dat die kleine stationnetjes open houden het beste rendeert, ook al hebben doorgaande reizigers van Middelburg of Goes naar Roosendaal er last van.
De geografie van die gemeente is een smalle verbinding tussen Zuid-Beveland en Brabant waarbij de meeste plaatsen (ongeveer) langs het spoor liggen. Door die stations heb je naast de trein alleen nog een buurtbus en wat scholierenlijnen nodig.

Als de stations gesloten worden zul je tussen Goes en het liefst Bergen op Zoom een bus moeten laten rijden die vervolgens ongeveer 40 kilometer parallel aan het spoor rijdt voor een handvol reizigers. Dat gaat erg veel geld kosten.

[Slagathor]

Vandaar dat ik zeg: 1x per uur een IC en 1x per uur een stoptrein.

Die huizenmarkt die op slot zit, is daar juist een goed argument voor. In Middelburg kunnen wonen en in Rotterdam kunnen werken is een groot goed maar kan alleen met een snelle trein.

Als je op een piepklein dorp woont in de middle of nowhere, moet je aanvaarden dat je op de klok moet kijken om de juiste trein te halen. Ik heb een paar jaar lang in (godbetert) Arnemuiden gewoond en buiten Zeeland gestudeerd en gewerkt toen er slechts 1x per uur een trein reed. Dat ging gewoon. En als 't een keer echt niet ging, pakte je de auto (er is er altijd wel een beschikbaar in je directe omgeving als je daar woont en iedereen heeft op z'n 18e een rijbewijs). Ik ben ook wel eens periodes wekenlang met de scooter naar station Middelburg gereden, juist om dan op een snellere trein te kunnen stappen...